Καί τα λοιπά

Και τα λοιπά… Θυμάμαι το γνωμικό που κυκλοφορούσε στη Γαλλία την εποχή του Παλαιού Καθεστώτος (Ancien Régime) σχετικά με την σύνταξη των συμβολαιογραφικών πράξεων : « Φυλαχτήτε από το και τα λοιπά των συμβολαιογράφων» ! Το δίκαιο ήταν τότε μέσα στην ανεπίλυτη περιπλοκή των προφορικών παραδόσεων και των γραπτών κανόνων που καθιστούσε την εργασία των συμβολαιογράφων από δύσκολη έως και ακατόρθωτη· για να προστατεύουν τους πελάτες τους από την απειλή δικαστικών αγωγών, έβγαιναν από την σφηκοφωλιά με την ρήτρα « και τα λοιπά». Όθεν το αντεκδικητικό απόφθεγμα κάποιων δικηγόρων άπληστων για έλκυση διαδίκων – φιλολογικό θέμα ανεξάντλητο…

Kαι τα λοιπά… είναι εδώ μια ρήτρα που ορίζει αυτό που θα ονομάσουμε πνεύμα της ανολοκλήρωσης, ξένο στον προγραμματισμό των γνώσεων.

Τόσα ζητήματα… ψηλαφίστηκαν. Όπως η γαλλική περίπτωση που μου ήταν αρχικά προσιτή. Τι άλλο ν’ αναφέρω έξω απ’ αυτά τα σκόρπια ψίχουλα;

Η σκέψη σχετικά με το Κράτος στη Γαλλία είναι στρυμωγμένη από τον ίδιο της τον κώδικα. Η κρατική μορφή εξετάζεται από την αιθέρια ζώνη των αρχών, οροθετείται από μια αγόρευση λαϊκής ευσέβειας γύρω από την Πολιτεία (République), αγαλματοποιημένη σαν ειρηνική και καλοσυνάτη οικοδέσποινα στο κέντρο μιας πλατείας του Παρισιού – αυτοαγνοούμενη υπενθύμιση της θεάς Λογική, προσφιλούς στον Ροβεσπιέρο (Robespierre) !

Μόλις και που διακρίνουμε την ηχώ μιας διεθνούς ζούγκλας, όπου συγκρούονται οι νέες μορφές της εξουσίας, ενίοτε σκιαγραφήματα ιδιωτικών Επικρατειών με διηπειρωτικές φιλοδοξίες, που δεν μπαίνουν στις θήκες της κληρονομημένης από το παρελθόν πολιτικής θεωρητικοποίησης. Όσο για την Εθνική Σχολή Δημόσιας Διοίκησης (“ΕΝΑ”), υπερβολικά ενδοιαστική για να διδάξει, με δικαστικούς φακέλλους ως τεκμήρια, την τραχύτητα της επιχειρησιακής Κυριαρχίας (l’Imperium des affaires) με την οποία έρχονται αντιμέτωπα τα Κράτη, μου φαίνεται, τα τελευταία χρόνια, στρατευμένη υπέρ της ενίσχυσης αυτού που ο Μπαλζάκ (Balzac) μας αποκαλούσε Μετριοκρατία.

Και το πλοίο ταξιδεύει… (E la nave va…) θα πρέπει να δούμε λίγο το πως πλέει. Η αντανακλαστική ταξινόμηση σε αριστερά/δεξιά που, αν η μνήμη μου δεν με απατά ήταν, κατά την διάρκεια της Επανάστασης, μια ιδέα του καλού γιατρού Γκιλοτέν (Guillotin, ο εφευρέτης όπως ξέρουμε της γκιλοτίνας !), κατέληξε να συσκοτίσει την ίδια την κοινωνική ζωή.

Επιπλέον, ας μην ξεχνάμε ποτέ αυτό το είδος απόκρυφου κανονισμού δημοκρατικής συνιδιοκτησίας (copropriété républicaine), που ασκούσε ο Ροβεσπιέρος (Robespierre) και οι δικοί του : να ζεις κάτω από δυο νομιμότητες, την συνταγματική και την δημεγερτική. Οι πολιτειολόγοι περιορίζονται να διαπιστώνουν «τη δύναμη του δρόμου» χωρίς να αναρωτιούνται παραπέρα… Γιατί, πως να διακινδυνέψουν να διαταράξουν τα εύθραυστα πνεύματα που είναι πλήθος στα πολιτικά κόμματα;

Επί του προκείμενου, αρκούμαι να αναλογίζομαι την κρίση που διατύπωσε ο Αρνώ Τεσσιέ (Arnaud Teyssier) για την πολιτική εξέλιξη της Πέμπτης Γαλλικής Δημοκρατίας (V ͤ République) : « μια δημοκρατική ανωριμότητα».

Και τα λοιπά… είναι να εξερευνάς πάλι και πάλι την θεσμική εφευρετικότητα του ομιλούντος είδους. Όχι χωρίς να έχουμε στο νου τον αφανισμό που προκάλεσαν οι δικτατορίες, ιδιαίτερα η χιτλερική που ήταν όντως η κατάρρευση του σύγχρονου πολιτισμού. Το γεγονός αναγνωρίστηκε σαφώς, αλλά η σειρά των επιπτώσεων του σε ολόκληρη την Δύση, όχι.

Δεν θα επανέλθω στο ανήκουστο της πατροκτονίας που διαπράχτηκε στην κλίμακα του πολιτισμού, στον φόνο του Εβραίου Προγόνου που εγκαινιάζει την ερείπωση της γενεαλογικής δόμησης. Ξέρω ότι αυτά που λέω δεν μπορούν να γίνουν ακουστά, όχι μόνον για το λόγο ότι το φανέρωμα των γενεαλογικών παρασκηνίων του Λογικού (στο υποκειμενικό όσο και στο νομικό επίπεδο) αμαυρώνεται από την εξασθένηση της ψυχανάλυσης, αλλά γιατί ο υπερσύγχρονος ατομικισμός που τροφοδοτείται από ένα κοινωνικό παραλήρημα εξίσου αναπόφευκτο όσο και το προηγούμενο, πήρε στα χέρια του το νομικό πηδάλιο. Στην πραγματικότητα, παραβρεθήκαμε στην εφεύρεση της δικτατορίας στην ελευθερία…

Ξέρω, από διεθνή εμπειρία, ότι η συστηματική καταστροφή, στο όνομα της Ανάπτυξης, των παραδοσιακών συναρθρώσεων της υπερβατικότητας στις πρώην αποικιακές κοινωνίες προκάλεσε έναν μηχανισμό γενεαλογικού αποπροσανατολισμού, όχι πολύ φανερό στην αρχή, αλλά πιο μακροπρόθεσμα, πραγματική « πηγή πανικού» για το υποκείμενο – φαινόμενο που επιδεινώνεται από τις μαζικές μεταναστεύσεις προς την Δύση. Καμιά προειδοποίηση, κανένα προμήνυμα δεν μπόρεσε να κλονίσει τους υπεύθυνους λήψης αποφάσεων που έρχονταν από το εξωτερικό, συμπεριλαμβανομένης και της UNESCO [Μορφωτική, Επιστημονική, Εκπολιτιστική Οργάνωση Ηνωμένων Εθνών]. Εναντίον αυτής της κλιμάκωσης, μαρτυρούσα μάταια…

Σήμερα προσθέτω : Από Βορρά σέ Νότο, η ανθρωπότητα εξωθείται να ζει πάνω από τις ψυχικές δυνάμεις της. Η αδυνατότητα να κάνουμε αποδεκτή αυτήν την διαπίστωση διπλασιάζεται στην περίπτωση της πάλης κατά της επιδημίας της τζιχαντικής τρομοκρατίας : η απαραίτητη επανεξέταση εαυτού και της γενεαλογικής αποσάθρωσης, που καλύπτεται στην Δύση από έναν αχαλίνωτο κοινωνιακό ελευθεριασμό, παραμένει απαράδεκτη. Να επαφεθούμε στον στρατό και στις αστυνομικές δυνάμεις δεν θα επαρκέσει, αν ο κριτικός διαλογισμός είναι απών. Η άρνηση, από τους παιδαγωγούς και τις αρχές εμπειρογνωμοσύνης, ν΄αλλάξουν πορεία, δηλαδή να διερωτηθούν γι’ αυτές τις ίδιες τις δογματικές δομές μας που βρίσκονται σε κίνδυνο καταποντισμού κάνει ανάγλυφη την κατάπτωση ενός πολιτισμού που έγινε ανίκανος να σκεφτεί το καθολικό αμνημόνευτο, δηλαδή το γενεαλογικό Χρέος.

Και τα λοιπά… Η ανθρώπινη διερώτηση δεν έχει τέλος, ωστόσο βρίσκει τα όρια της.

Το μέλλον είναι μια σφραγισμένη επιστολή. Το μετέπειτα απ΄αυτό που ονομάζουμε παρόν θα δείξει αν καταγινόμαστε να επινοούμε την αυτοκαταστροφή του είδους, ή αν, πιο απλά, επικρέμεται η απειλή μιας πρωτοφανούς σκλαβιάς, που εξοντώνει ήπια μερικές γενεές θυσιασμένες στις βολές του μαζικού ατομικισμού.

Η αποθεσμοποίηση που προωθείται με τη βία μια νέας ηθικής Τάξης μετά από την τελευταία παγκόσμια σύγκρουση, θα άξιζε ένα Ημερολόγιο της Κόλασης [Αντονέν Αρτώ: « Αποσπάσματα από ένα Ημερολόγιο της Κόλασης», Antonin Artaud : «Fragments d’un Journal d’Enfer»]· αλλά η ριζική ποίηση, αυτή που καταπολεμά την παραφροσύνη εξέλιπε. Μας απομένει η μηδαμινότητα και τα δόγματα της, κοινωνικά αποδεκτή – προς το παρόν.

Η μνήμη του είδους το διδάσκει : κάτι στη ζωή είναι πιο πολύτιμο από την ίδια τη ζωή, το ανεκτίμητο που υποβαστάζει την αναπαραγωγή της ανθρωπότητας. Και που προαγγέλει την διαρκή επανέναρξη.

Καθότι το υπαρξιακό βάσανο παραμένει, αυτό που διακατέχει το υποκείμενο : γιατί; Βρισκόμαστε στο θεμέλιο του λόγου, θεμέλιο που εκφράζεται μεταφορικά με την μέγιστη ακρίβεια με τον όρο « το πιστωτικό» ( πιο ευρύς από τον όρο religion = θρησκεία), με τους μύθους και με τα τελετουργικά. Αυτό για το οποίο πρόκειται ερμηνεύεται με το χιούμορ ενός γερμανοεβραϊκού (yiddish) τραγουδιού, Το Αιώνιο Αίνιγμα, μελοποιημένο το 1914 από τον Ραβέλ (Ravel) :

«Ο κόσμος θέτει το παλιό ερώτημα
Τρα λα τρα λα λα λα λα…
Ο κόσμος θέτει το παλιό ερώτημα
Τρα λα τρα λα λα λα λα…»

Μετάφραση : Αλεξάνδρα Παπαγεωργίου-Legendre